BT Anjiyo Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Kalp ve damar sağlığımız söz konusu olduğunda hızlı ve doğru teşhis hayati önem taşımaktadır. BT Anjiyo tam da bu noktada modern tıbbın bizlere sunduğu değerli bir tanı yöntemidir. Geleneksel anjiyografiye kıyasla invaziv olmayan yapısı ve sadece 15-20 dakika içinde tamamlanabilen hızlı süreci ile özellikle acil durumlarda kritik tanılar için tercih edilmektedir.
BT Anjiyo Nedir?
Vücudumuzdaki kan damarlarının bilgisayarlı tomografi cihazı yardımıyla görüntülenmesi işlemine BT Anjiyo denmektedir. Bt anjiyografi olarak da bilinen bu yöntem, damarların iç yapısını detaylı bir şekilde incelemektedir. Özellikle kalp hastalıklarının erken tanısında önemli rol oynamaktadır. Halk arasında sanal anjiyo, 3 boyutlu bilgisayarlı kalp anjiyosu, ameliyatsız kalp anjiyosu veya kalp tomografisi olarak da adlandırılmaktadır.
Özellikle koroner BT Anjiyo'da kalbi besleyen koroner damarlar üç boyutlu olarak incelenebilmektedir. Ayrıca aort damarı, boyun ana damarları, akciğer damarları, karaciğer, böbrek ve beyin damarları da bu yöntemle görüntülenebilmektedir. Klasik anjiyografiden farklı olarak, BT Anjiyo'da damarın sadece iç kısmı değil, dış kısmı ve damar duvar yapısı da değerlendirilebilmektedir. Ortalama 10-15 saniye süren bir nefes tutma süresi içinde gerçekleştirilmektedir. Bu tetkik, geleneksel anjiyoya göre çok daha kısa sürede tamamlanmaktadır. Hasta işlem sonrası normal yaşamına hemen dönebilmektedir.
BT Anjiyo kullanılarak damar tıkanıklıkları, anevrizmalar, plak birikimleri (kireçlenmeler), damar yırtılmaları, darlıklar ve tıkanmalar tespit edilebilmektedir. Ancak darlık tespit edilmesi durumunda, tedavi yönteminin netleştirilmesi için klasik anjiyografi yapılması gerekebilmektedir. Son yıllarda gelişen çok kesitli bilgisayarlı tomografi teknolojisi sayesinde artık BT Anjiyo çok daha hızlı ve yüksek çözünürlüklü görüntülerle yapılabilmektedir.
Hangi Durumlarda Kullanılır?
BT Anjiyo uygulaması, çeşitli damar sorunlarının erken teşhisinde kritik rol oynamaktadır. Özellikle kalp damar hastalıkları, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi şikayetleri olan hastalarda tercih edilmektedir. Ailesinde kalp hastalığı öyküsü bulunan, sigara kullanan ve yüksek tansiyon veya kolesterol sorunu yaşayan bireylerde risk değerlendirmesi için oldukça faydalıdır.
Bt anjiyo nedir sorusunun ötesinde, kullanım alanlarına bakacak olursak şu durumları sayabiliriz:
- Koroner arter hastalığı şüphesi ve riskinin değerlendirilmesi
- Akciğer embolisi (pulmoner emboli) tespiti
- Aort damarı anevrizması ve aort diseksiyonu gibi acil müdahale gerektiren durumlar
- Beyin damarlarındaki daralma veya anevrizmalar
- Boyundaki karotis arter darlıkları
- By-pass ameliyatı sonrası greft kontrolü
- Stent takılan hastaların takibi
- Kalp kası hastalıkları ve genetik kalp ritim bozukluklarının kökenleri
Acil göğüs ağrısı durumlarında, hızlı sonuç vermesi sebebiyle ilk tercih edilen tanı yöntemidir. Ayrıca kalp krizi riski taşıyan ancak henüz ciddi bir belirti göstermeyen hastalarda da koruyucu yaklaşım olarak kullanılmaktadır.
Bunların yanı sıra, invaziv anjiyografi yapılamayan ileri yaştaki hastalarda, kanama riski taşıyan veya damar yapısı uygun olmayan bireylerde bt anjiyografi güvenli bir alternatif sunmaktadır. Ancak nabzı düşürülemeyen kişilerde, kontrast madde alerjisi olanlarda ve böbrek yetmezliği olan hastalarda uygulanması uygun değildir.
Kardiyoloji alanında özellikle belirsiz stres testi sonuçları olan hastalarda veya klasik kateter anjiyografinin yetersiz ve riskli olduğu durumlarda tercih edilmektedir. Doğumsal kalp hastalıkları ve kalp kapak sorunlarının değerlendirilmesinde de etkili sonuçlar vermektedir. Bu nedenle BT Anjiyo, damar sağlığı değerlendirmesinde giderek daha yaygın kullanılmaktadır. Ayrıca, güvenilir ve hızlı bir tanı yöntemi haline gelmiştir.
BT Anjiyo Nasıl Yapılır ve Nelere Dikkat Edilmelidir?
İşlem öncesi hazırlık, BT Anjiyo'nun başarısını doğrudan etkileyen bir aşamadır. Tetkikten yaklaşık 4-6 saat önce bir şey yememeniz ve sadece su içmeniz gerekmektedir. Ayrıca işlemden 12 saat önce çay, kahve ve enerji içecekleri gibi kafeinli içeceklerden kaçınılmalıdır. Çünkü bunlar kalp atış hızını artırarak net görüntü alınmasını zorlaştırabilmektedir.
İşlem günü geldiğinde, öncelikle doktorunuza alerji durumunuzu ve düzenli kullandığınız ilaçları mutlaka bildirmelisiniz. Özellikle kontrast maddeye karşı alerji durumunuz olup olmadığının bilinmesi hayati önem taşımaktadır. Bununla birlikte, böbrek fonksiyonlarınızın değerlendirilmesi için kan testi (kreatinin) yapılmaktadır. Bt anjiyografi sırasında damarlarınızın daha net görüntülenebilmesi için iyot içerikli kontrast madde kullanılmaktadır.
BT Anjiyo işlemi şu aşamalarda gerçekleştirilmektedir:
- Damar yolu açılması ve gerekirse kalp hızını düşürmek için ilaç verilmesi (ideal kalp hızı dakikada 60 atım civarı olmalıdır).
- Tomografi cihazına uygun pozisyonda yerleştirilmeniz.
- Nefes komutları hakkında bilgilendirilmeniz ve pratik yapmanız.
- Kol damarından kontrast madde enjeksiyonu.
- Saniyeler içinde hedef bölgenin görüntülerinin çekilmesi.
İşlem sırasında kontrast maddeye bağlı olarak vücudunuzda sıcaklık hissi, ağızda metalik tat ve idrar kaçırma hissi oluşabilmektedir. Aktif görüntüleme süresi ile takip süresiyle toplamda yaklaşık 15-20 dakika içinde tamamlanımaktadır.
İşlem sonrasında, kontrast maddenin vücuttan atılmasını hızlandırmak için bol su içmeniz önerilmektedir. Genellikle kısa bir gözlem süresinin ardından (15-30 dakika) normal günlük hayatınıza dönebilirsiniz. Aort damarı gibi hayati damarların incelenmesinde de kullanılan bu yöntem, özellikle aort diseksiyonu şüphesinde hızlı tanı imkanı sağlamaktadır. Ağır işlerden ve ağır kaldırmaktan kaçınmanız dışında özel bir kısıtlama yoktur.
BT Anjiyonun Avantajları, Riskleri ve Sonuçlar
BT Anjiyo, modern görüntüleme teknolojilerinin en değerli araçlarından biridir. Sunduğu faydalar ile tanı süreçlerini önemli ölçüde kolaylaştırmaktadır. Bu yöntemin en büyük avantajı, invaziv olmaması yani vücuda cerrahi bir müdahale gerektirmemesidir. Geleneksel anjiyonun aksine kasıktan kateter yerleştirilmeden yapılabildiği için komplikasyon riski oldukça düşüktür.
BT Anjiyo'nun diğer öne çıkan avantajları şunlardır:
- Ortalama 5-15 dakika gibi kısa sürede tamamlanması.
- Yüksek çözünürlüklü ve 3 boyutlu görüntüler sunması.
- İşlem sırasında ve sonrasında ağrı oluşmaması.
- Kalp damarlarının yanı sıra beyin, boyun, akciğer ve aort damarı gibi hayati yapıları değerlendirebilmesi.
- Damar duvarındaki plakların yapısını ve kalsiyum miktarını ölçebilmesi.
- Stent takılmış veya by-pass ameliyatı geçirmiş hastalarda kontrol amaçlı kullanılabilmesi.
Bununla birlikte, her tıbbi işlemde olduğu gibi bt anjiyografi'nin de dikkate alınması gereken bazı riskleri vardır. Öncelikle işlem sırasında kullanılan kontrast maddeye karşı alerjik reaksiyon gelişebilmektedir. Ayrıca nadiren de olsa radyasyona maruz kalma nedeniyle kanser riski söz konusudur. Böbrek yetmezliği olan hastalarda kontrast madde böbrek fonksiyonlarını daha da bozabilmektedir.
Hamilelik durumunda BT Anjiyo'dan kaçınılması gerekmektedir. Emziren anneler ise işlemden sonra 24-48 saat bebeklerini emzirmemelidir. Ancak tüm bu risklere rağmen, işlemin doğruluk oranı oldukça yüksektir.
BT Anjiyo sonuçları, özellikle aort damarı diseksiyonu gibi acil müdahale gerektiren durumların hızlı tespitinde hayat kurtarıcıdır. Damar darlıklarının derecesi, plak özellikleri ve koroner anatomi hakkında detaylı bilgi vererek doktorlara doğru tedavi stratejisi belirleme imkanı sunmaktadır. Tüm bu özellikleriyle BT Anjiyo, modern kardiyolojinin vazgeçilmez tanı araçlarından biri haline gelmiştir.